قانون ارث در ایران

دو تعریف قانونی برای ارث وجود دارد.

در تعریف اول ارث، معنی انتقال دارایی فرد فوت شده به ورثه برداشت می شود و تعریف دوم به مالی که به ورثه تعلق می گیرد اشاره دارد.

در این مقاله، قصد داریم بگویی ارث چیست و قانون ارث در ایران چگونه اجرایی می شود.

ارث چیست

زمانی که یک شخص فوت می شود، از مهم ترین مواردی که باید بررسی شود اموال و دارایی های وی است. چرا که سهم الارث افراد مختلف متفاوت است و خیلی افراد ممکن است بخواهند از ارث بردن افراد ذی حق جلوگیری کنند.

چنین مواردی، موجب شده است که تقسیم ارث با مشکلاتی رو به رو شود و ورثه، با یک دیگر به اختلاف بخورند. خیلی از این اختلافات، دادگاهی شده و سال های زیادی افراد را درگیر می کنند.

در حالی که اگر وارث، به حقوق قانونی خود آگاهی داشته باشد، می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.

تعریف ارث در قانون مدنی

همان طور که پیش تر نیز گفته شد، ارث در معنی اول، به روندی اطلاق می شود که طی آن اموال فرد فوت شده به وراث منتقل می شود. در نتیجه این روند با فوت شدن وارث شروع می شود. به این معنی از ارث، توارث نیز گفته می شود.

در معنی دوم، ارث با ترکه معادل است.

قانون ارث در ایران

در صورتی که فرد فوت شده دارای همسر باشد، اول از همه سهم الارث زن به اندازه یک هشتم اموال جدا شده و باقی بین فرزندان تقسیم می شود. در صورتی که فوت شده، فقط یک دختر یا پسر داشته باشد تمام اموال به فرزند او می رسد. ولی اگر چند پسر و دختر داشته باشد، پسران دو برابر ارث می برند.

در صورتی که پدر و مادر متوفی در قید حیات باشند، پدر یک ششم اموال را به ارث می برد و اگر متوفی دارای دختر باشد، سهم دختر نصف اموال است.

مطابق ماده ۹۰۹ قانون ارث در ایران، در صورتی که متوفی به جز والدین، چند دختر هم داشته باشد، دو سوم دارایی های او بین دخترانش تقسیم می شود.

اگر فرزندان در قید حیات باشند، به نوه ها ارث تعلق نمی گیرد ولی در صورتی که فرزندان زنده نباشند نوه ها به صورت جانشین فرزندان ارث می برند.

طبق ماده ۹۱۱ قانون ارث در ایران، نوادگان طبق نسلشان ارث می برند.

طبقات ارث

افرادی که وارث محسوب می شوند و دارای سهم الارث هستند، با به خاطر نسبیت ارث می برند، یا به خاطر سببیت.

طبق قانون مدنی، وراث نسبی، طبقه بندی شده اند و سهم الارث آنان نیز از این طبقات پیروی می کند. وراث نسبی، سه طبقه دارند که هر طبقه نیز درجه های مختلفی دارند. افراد طبقه اول، مانع ارث بری سایر طبقات هستند.

• وراث سببی: افرادی که به واسطه ازدواج به فرد متوفی ارتباط پیدا کرده اند.
• وراث نسبی: افرادی که با متوفی رابطه خونی دارند.

طبقه اول وراث نسبی: پدر، مادر، فرزند: وجود این افراد از ارث بردن سایر درجات طبقه اول جلوگیری می کند.

نوه ها: درجه دوم طبقه اول که در صورت فوت والدین جایگزین آن ها واهند بود.

طبقه دوم وراث نسبی: اجداد و خواهر و برادر ها: این افراد در صورتی ارث می برند که افراد طبقه اول در قید حیات نباشند.

پدر و مادر اجداد: این افراد در درجه دوم طبقه دوم هستند و به شرطی ارث می برند که درجه اول طبقه دوم و طبقه اول در قید حیات نباشند.

طبقه سوم وراث نسبی: عمو، عمه، خاله و دایی و در درجه دوم، فرزاندان آن ها

سببیت به دو شکل است:

• زوجیت
• ولا

ارثی که از ازدواج به فرد تعلق می گیرد جزو طبقات ارث نیست. چون هیچ ورثه ای نمی تواند از ارث بردن زن و شوهر از هم جلوگیری کند.

ارث ولا به معنی پیوند دو نفر به جز طریق زوجیت است که به سه قسمت ولاء علتق، ولاء ضمان جریره و ولاء امامت تقسیم می شود.

محاسبه سهم الارث

محاسبه سهم الارث پدر از متوفی:

در صورتی که فرد فوت شده دارای فرزند و خواهر یا برادر باشد، سهم ارث پدر یک ششم و در صورتی که فرزند و خواهر برادر نداشته باشد، سهم پدر یک سوم است.

محاسبه سهم الارث مادر از متوفی:

مانند پدر.

محاسبه سهم الارث زن از شوهر:

در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث زن یک هشتم و در غیر این صورت یک چهارم است.

محاسبه سهم الارث مرد از زن:

در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث مرد یک چهارم و در غیر این صورت یک دوم است.

محاسبه سهم الارث خواهر:

در صورتی که متوفی برادر یا اجداد پدری نداشته باشد و تنها یک خواهر داشته باشد یک سوم اموال و در صورتی که چند خواهر داشته باشد دو سوم اموال بین خواهران تقسیم می شود.

سوالات متداول:

جمع بندی:

در این مطلب، نکات مربوط به قانون ارث در ایران و نحوه محاسبه سهم الارث توضیح داده شد. در صورتی که پس از مطالعه این مطلب سوای درباره چگونگی محاسبه سهم الارث و طبقات ارث داشتید می توانید با کارشناسان ما در مجموعه وکالت تهران تماس بگیرید.

پیشنهاد مطالعه:

وکیل بانکی

وکیل خانواده