بیع نوعی قرارداد می باشد که در قانون مدنی ایران، برای خرید و فروش استفاده می گردد. عقد بیع همانند سایر عقود قراردادی دارای شرایط و آثار خاص مربوط به خود می باشد که در ادامه در رابطه با آن ها به صورت جامع صحبت خواهیم کرد. پس در پاسخ به این سوال که بیع یعنی چه باید بگوییم با عقد بیع ایجاب و قبول فروشنده و مشتری منعقد می شود که به مجرد وقوع آن مشتری، مالک مبیع و فروشنده مالک ثمن می شود.
در این مقاله عقد بیع سعی کردیم تمام اطلاعات لازم در رابطه با این نوع قرارداد را به صورت کامل به شما عزیزان ارائه نماییم.
شما عزیزان میتوانید تمامی سوالات مربوط به عقد بیع را از بهترین وکلای ما در دفتر وکالت تهران بپرسید تا کارشناسان ما اقدام به راهنمایی شما عزیزان نمایند. برای دریافت مشاوره با بهترین وکیل ثبتی در تهران با شماره تلفن ما 02188939832 تماس بگیرید تا مشاوران ما به صورت اطلاعات لازم را در اختیار شما عزیزان قرار دهند.
مطالبی که در این صفحه خواهید خواند:
عقد بیع چیست
همانطور که در ابتدای مقاله نیز گفته شد، عقد بیع نوعی عقد می باشد که برای خرید و فروش در نظر گرفته می شود. در واقع عقد بیع یک عقد معوض می باشد که در باره این موضوع در اوصاف عقد بیع صحبت شده است . این تعریف یعنی وقتی دو نفر باهم عقد بیع منعقد می کنند یکی از دو نفر متعهد می شود مالی را به دیگری واگذار کند و در مقابل دیگری در ازای آن پول پرداخت مینماید.
از جمله قرارداد ها و عقودی که بیع محسوب میشوند عبارت اند از: موجود بودن مورد معامله، معلوم بودن مورد معامله، مشروع بودن جهت معامله، عینی، ملموس و قابل روئت بودن مورد معامله.
پس میتوان نتیجه گرفت قرارداد هایی همچون قرارداد پیش فروش آپارتمان و قرارداد موسوم به فروش سرقفلی بیع محسوب نمی شود.
اگر بخواهیم یک تعریف کلی در رابطه با این نوع عقد داشته باشیم باید بگوییم عقد بیع معامله و قراردادی می باشد که در آن اشخاصی تحت عنوان فروشنده و خریدار با هم معامله می نمایند. بر این اساس که فروشنده در ازای گرفتن پول یا مال مالکیت مال خود را به دیگری می دهد و فرد خریدار نیز در مقابل دریافت مال و مالکیت آن پول آن را به فروشنده پرداخت می نماید.
تعریف عقد بیع در قانون مدنی به این صورت می باشد که بیع در لغت به معنای خرید و فروش است و در قانون مدنی، با عنوان انتقال مالکیت عین به دیگری در مقابل دریافت عوض معلوم تعریف میشود.
مطابق با تعریف بیع موجود در ماده 338 قانون مدنی، بیع به معنای “تملیک عین به عوض معلوم” می باشد. به این معنی که فرد فروشنده در قبال دریافت مبلغی حق مالکیت خود بر عین را به دیگری انتقال داده و بعد از آن مبیع به تصرف و قبض مشتری داده می شود.
در عقد بیع عوض می تواند ثمن یا همان پول و یا عین باشد. زیرا در ماده 339 قانون مدنی ذکر شده است که عقد بیع می تواند به شکل داد و ستد منعقد گردد.
پیشنهاد میشود برای کسب اطلاعات در رابطه با سند تعهد به بیع یا تعهد به انتقال کلیک کنید.
شرایط بیع چیست
حال که با عقد بیع و تعریف عقد بیع در قانون مدنی آشنا شدیم، زمان آن رسیده است که با شرایط آن آشنا شویم. قبل از شروع بررسی شرایط عقد بیع باید یک سری نکات را در رابطه با این نوع عقد قرارداد بدانید.
عقد بیع دارای 4 رکن اصلی می باشد که عبارت اند از: مبیع، ثمن، بایع و مشتری. اصلی ترین رکن عقد بیع مبیع می باشد که به مال مورد معامله گفته می شود که باید مالیت داشته و قابل معامله باشد.
ثمن نیز در این نوع عقد قرارداد میزان بهایی می باشد که در مقابل مبیع پرداخته می شود و می تواند پول و یا یک مال دیگر باشد که به عنوان ثمن معامله قرار می گیرد.
فرد بایع نیز به عنوان فروشنده می باشد که پیشنهاد فروش و ایجاب توسط او صورت می گیرد و مشتری هم به عنوان خریدار که پیشنهاد فروش در این نوع عقد قرارداد را قبول می کند.
عقد بیع، از جمله بیع مشروط، به ایجاب و قبول منعقد می شود و در این ایجاب و قبول، الفاظ و عباراتی که به کار برده می شوند، باید صریح در معنای بیع باشند.
با وقوع عقد بیع، مشتری مالک مبیع و فروشنده، مالک ثمن می گردد. موضوع عقد بیع، می تواند یک مال کلی باشد، یعنی مبیع، بر مصادیق زیادی دلالت کند. به موجب ماده 351 قانون مدنی “در صورتی که مبیع، کلی یعنی صادق بر افراد عدیده باشد ، بیع وقتی صحیح است که مقدار و جنس و وصف مبیع ذکر شود.”
در رابطه با شرایط صحت عقد بیع باید بگوییم، 5 شرط برای عقد بیع وجود دارد که باید هنگام نوشتن و تنظیم این نوع قرارداد رعایت شود.
شرایط صحت عقد بیع
عقد بیع همانند سایر عقود و قرارداد ها دارای شرایط و ارکان خاص مربوط به خود می باشد. شرط اول در شرایط عقد بیع به این صورت می باشد که به موجب ماده 339 قانون مدنی این عقد به موجب ایجاب و قبول واقع می شود. ایجاب به معنای پیشنهاد بایع برای فروش و قبول به معنای پذیرش پشنهاد است.
برای مشاهده ارکان عقد بیع کلیک کنید.
همچنین بر اساس ماده 342 قانون مدنی دومین شرط از شرایط عقد بیع این است که مقدار و جنس و وصف مبیع، باید معلوم باشد و تعیین مقدار آن به وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت یا مشاهده، تابع عرف بلد است. پس میتوان گفت تعیین مقدار، جنس و وصف در عقد بیع، لازم و ضروری بوده و باید معلوم باشد تا عقد به صحت منعقد گردد.
در ماده 348 قانون مدنی سومین شرط عقد بیع ذکر شده است که بر اساس ان بیع چیزی که خرید و فروش آن قانونا ممنوع است و یا چیزي که مالیت و یا منفعت عقلایی ندارد یا چیزی که بایع قدرت بر تسلیم آن ندارد باطل خواهد بود، مگر این که مشتری خود قادر بر تسلیم باشد.
شرط چهارم در شرایط عقد بیع این مورد می باشد که در عقد بیع مال موضوع قرارداد باید در لحظه وقوع عقد بیع وجود داشته باشد. بر اساس ماده 361 قانون مدنی، اگر بعد از بیع معلوم شود عین معین در زمان انعقاد عقد وجود نداشته باشد بیع باطل خواهد بود.
پنجمین شرط این است که در خصوص بیع عین اموال غیر منقول ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک ثبت اسناد مربوط به معامله عین غیرمنقول را الزامی اعلام نموده است.
صیغه شرعی عقد بیع
به جز لفظ صیغه، تمام شرایطی که در بیع با صیغه معتبر است، در معاطات هم معتبر است، پس با نبود یکی از آن شروط معاطات صحیح نیست چه از شروطی باشد که در خریدار و فروشنده معتبر است یا در عوض و معوض، چنان که اقوی آن است که خیارات آینده در معاطات ثابت می باشد.
انواع عقد بیع
با توجه به گفته های بالا در رابطه با عقد بیع، همواره انواع مختلفی از عقد بیع وجود دارد که در ادامه در رابطه با انواع آن ها صحبت خواهیم کرد. انواع عقد بیع عبارت اند از:
- بیع مطلق یا قطعی
- بیع موجل
- بیع کالی به کالی
- بیع معاوضه یا مضایقه
- بیع حال یا نقد
- بیع سلف یا سلم
- بیع نسیه
- بیع معاوضه یا مضایقه
- بیع معاطات
- بیع غرری
- بیع صرف
- بیع کلی
- بیع محاباتی
- بیع تولیه
- بیع مساومه
- بیع مواضعه
- بیع مرابحه
بیع مطلق یا قطعی: نوعی عقد بیعی می باشد که در آن شرطی ذکر نشود قطعی محسوب می گردد.
بیع شرط یا بیع خیاری: این بیع، یکی از انواع بیع می باشد که طرفین قرارداد، هنگام انعقاد مدتی معین را برای فسخ قرارداد به نفع بایع در قرارداد شرط می کنند.
بیع موجل: بیع موجل، عقد بیعی می باشد که در آن تسلیم مبیع یا ثمن معامله یا تسلیم هردوی آن ها دارای مدت است و رد و بدل ثمن یا مبیع یا هر دوی آن ها فی المجلس و حال صورت نمی گیرد.
بیع حال یا نقد: بیع حال، یکی از انواع بیع می باشد که در آن هم پرداخت ثمن معامله و هم پرداخت مبیع، فوری و حال است و عجلی برای پرداخت هیچ یک تعیین نشده باشد.
بیع سلف یا سلم: بیع سلم یا بیع سلف یکی دیگر از اقسام بیع موجل می باشد که در آن ثمن فی المجلس و حال، پرداخت می شود اما، برای تحویل مبیع مدتی معین در قرارداد در نظر گرفته شده است.
بیع نسیه: بیع نسیه همانطور که از نام آن پیدا است، از اقسام بیع موجل می باشد که برخلاف بیع سلف، مبیع، حال است و فورا، در اختیار مشتری قرار می گیرد و پرداخت ثمن، توسط مشتری، موجل است.
بیع معاوضه یا مضایقه: بیع معاوضه، مضایقه یا بیع کالا به کالا از جمله انواع بیع بوده که در آن کالایی با کالای دیگر، در قالب عقد بیع معاوضه می گردد و مبیع و ثمن، هردو عین می باشند.
بیع معاطات: یکی از انواع بیع می باشد که در آن، ایجاب و قبول با عمل داد و ستد و بدون گفتن لفظی صورت می گیرد.
بیع غرری: بیع غرری نیز نوعی بیع می باشد که در آن، یکی از طرفین معامله نسبت به اوصاف مورد معامله ذات و ماهیت مورد معامله یا مقدار مورد معامله جهل داشته و در معامله، فریب بخورد به چنین بیعی، غرری گفته می شود و حکم آن بطلان معامله است.
پیشنهاد میشود با یک وکیل ابطال سند رسمی حرفه ای در این زمینه مشورت بگیرید.
بیع صرف: بیع صرف به نوعی عقد بیعی گفته می شود که یک طرف عقد بیع طلا و طرف دیگر آن نقره باشد و قبض، شرط صحت آن می باشد. لازم به ذکر است در این نوع عقد بیع، عوض و معوض طلا و نقره می باشند و تفاوتی ندارد که کدام یک از عوض و معوض طلا باشد و کدام یک نقره باشد.
بیع کلی: بیع کلی از انواع عقد بیع بوده که در آن وصف مبیع معین می باشد.
بیع محاباتی: این بیع، بیعی است که در آن، اختلاف قیمت مبیع و ثمن، اختلافی فاحش است و به عبارتی، تعادل در ارزش عوضین، وجود ندارد و طرفین، از این عدم تعادل، آگاه هستند و با علم و اطلاع، اقدام به انعقاد عقد بیع می نمایند و به همین جهت، خیار غبن، در این بیع، راهی ندارد.
بیع تولیه: این بیع، از اقسام بیع است که در آن، فروشنده، قیمت اصلی کالا را به همراه هزینه هایی که برای کالا کرده، به عنوان قیمت نهایی، از مشتری، اخذ می نماید و مشتری را نیز در جریان این امر، یعنی در جریان قیمت تمام شده کالا برای خودش و قیمتی که با احتساب هزینه های انجام داده برای کالا، قصد اخذ آن، از مشتری را دارد، قرار می دهد.
بیع متقابل یا معاملات دوجانبه، که در عرصه بین المللی Buy Back نیز نامیده می شود، از عقود نامعینی است که با مسامحه، بیع نامیده می شود و در آن، طرفین، متعهد می شوند که یک طرف، تجهیزات و سرمایه را برای پروژه ای فراهم آورد و طرف دیگر، از محل تولید پروژه، به صورت نقدی یا با واگذاری بخشی از محصول تولیدی، بازپرداخت را انجام دهد.
بیع مساومه: بیعی است که در آن، فروشنده، قیمت تمام شده کالا برای خودش را به مشتری، نمی گوید و بایع و فروشنده، با توافق یکدیگر، اقدام به تعیین قیمت و ثمن قابل پرداخت برای مبیع، می نمایند.
بیع مرابحه: به بیعی می گویند که فروشنده یا بایع، قیمتی که شخصا، برای کالا، پرداخت کرده را به مشتری، اعلام می کند اما، آن را گران تر از قیمت اصلی، به مشتری، می فروشد.
بیع مواضعه: این بیع، بر خلاف بیع مرابحه، بیعی است که فروشنده، با اعلام قیمت اصلی کالا به مشتری، آن را به قیمتی کمتر از قیمت اصلی ای که برای خود او، هنگام خرید، تمام شده می فروشد.
پیشنهاد میشود برای کسب اطلاعات در رابطه با نحوه مطالبه وجه التزام قراردادی و همچنین الزام به ایفای تعهد کلیک نمایید.
عقد بیع در قانون مدنی
همانطور که بالاتر نیز گفته شد، عقد بیع در قانون مدنی نوعی عقد قرارداد می باشد که بین خریداری و فروشنده صورت میگیرد.
به نوعی عقد بیع در قانون مدنی به این صورت می باشد که در عقد بیع فروشنده ی مال را بایع می نامیم. بایع و خریدار طرفین و متعاملین یا همان معامله کننده معامله خواهند بود. این دو طی معامله در اموال یکدیگر تصرف پیدا می کنند. پس میتوان گفت قانونا باید دارای شرایطی باشند که در بخش های بالایی ان ها را برای شما عزیزان مورد بررسی قرار داده ایم.
ثمن در عقد بیع
بهایی که در عقد معوض خریدار به فروشنده پرداخت می کنند را ثمن معامله می گویند که نقطه مقابل آن مبیع یا همان مال فروخته شده است.
آثار بیع چیست
بر اساس ماده‌ی ۳۶۲ قانون مدنی، آثار بیعی که صحیحا واقع شده باشد به صورت ذیل می باشد:
- به مجرد وقوع بیع، مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن میشود. نخستین اثر عقد بیـع تبدیل مالکیت است؛ به این معنا که با انعقاد عقد بیع، مشتری مالک مبیع و تمام منافع آن می‌گردد و فروشنده مالک ثمن میشود، به‌نحوی که می‌توانند هرگونه تصرفی که بخواهند در مال خود انجام دهد و حتی آن را با یک عقد جدید به غیر واگذار کنند.
- عقدبیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن می‌کند. اثر دیگر عقد بیع تعهداتی است که برای هریک از طرفین در ضمانت جنس مورد معامله حاصل می گردد.
- عقدبیع، بایع را به تسلیم مبیع ملزم می‌کند تعهد بایع بر تحویل مبیع بنابر شروط مورد توافق طرفین از آثار عقد بیع می باشد.
- عقدبیع مشتری را به تأدیه‌ی ثمن ملزم می نماید. تعهد مشتری بر تحویل ثمن یکی دیگر از آثار عقد بیع می باشد.
نتیجه گیری:
به صورت کلی در این مقاله سعی کردیم برای شما عزیزان عقد بیع را توضیح دهیم. عقد بیع عقدی می باشد که برای خرید و فروش استفاده میشود و دارای شرایط و ارکان خاصی می باشد که به صورت کامل شرایط آن را در بخش های بالایی ذکر کردیم.
سوالات متداول
بیع به معنای خرید و فروش است که در قانون مدنی تملیک عین به عوض معلوم معنا میشود. داخل مقاله تعریف عقد بیع در قانون مدنی را مورد بررسی قرار داده ایم.
عقد بیع عقدی می باشد که بین خریدار و فروشنده منعقد می گردد. داخل مقاله در رابطه با عقد بیع صحبت کرده ایم.
عقد بیع برای انعقاد به ایجاب و قبول و تسلیم عین و ثمن نیاز خواهد داشت، داخل مقاله تمامی شرایط بیع را قرار داده ایم.
